APELLIDOS CARRASCO Y CARRACEDO

ETIMOLOGÍA

La teoría mas difundida se basa en que el termino Carracedo corresponde a espacios lacustres o de albufera, donde se da el carrizo o caña silvestre de los pantanos, derivado de "carex", que a partir de "caricale" produce las formas "carrizal" y "carregal", con el sufijo -al, y a partir de "caricetum" da Carracedo, tambien con sufijo abundancial. Esta teoria esta suscrita por Cabeza Quiles en España y A. de Almeida Fernandes en Portugal.

Esta teoria no es adecuada en un marco galaico, donde la raiz "kar" es anterior a la llegada de los romanos y por tanto de origen indoeuropeo no relacionado con el Latín.

Para el analisis debemos partir de un potencial origen galaico y para ello consultamos las fuentes apropiadas:

"CARRASCO (de raíz prerrom. Carr-).- Exemplar novo de aciñeira, de follas pequenas cos cantos en punta. 2. Carballo que ainda non chegou ó seu tamaño normal. 3. Nome co que tamén son coñecidas a carpaza e a queiroa. 4. Vasoira feita con talos de uz ou de xesta. 5. Chaparro, obxecto de tamaño pequeño."
Diccionario Xerais da Lingua, novembro, 2002.

Según el Diccionario Gallego de Juan Cuveiro Piñol, de 1876, Carrasco sirve también para designar a la "jara". Otras palabras sinónimas de Carrasco en gallego serían: Queiroa, Queiruga, Quieroga, Carqueixa y Labacunca, en Asturias y Extremadura se utilizaría la palabra Carqueja, y en León Carquisa o Carquesa.

Segun observo Carracedo en gallego se aplica en general a todo "lugar abundante en carrascos", tomando como Carrasco todo arbol pequeño o arbusto, como por ejemplo carballos jóvenes, xestas, etc.

En Galicia existen otros toponimos con raiz "Carr-" como Carra (Abegondo y Arzúa, Coruña), Carral (Coruña), Carral (Begonte, Lugo), Carral (Agolada, Pontevedra), Carraceira (Baleira, Lugo), Carragal (Abadín, Lugo), Carrachos (Begonte, Lugo) y Carrapetal (Baleira, Lugo); por lo que confirmamos la raiz señalada en el Diccionario Xerais.

El Diccionario de la Lengua Española, de la Real Academia dice que Carrasco proviene de la raíz prerromana "karr-", utilizándose el termino en el resto de España para designar la mata de encina pequeña, lo que considerando que los terminos Carrasco y Carracedo son muy abundantes en la zona galaica y escasos en el resto de la peninsula, confirma todo lo antedicho.

Conclusión

Carrasco y Carracedo son palabras de origen gallego, siendo la segunda un derivado de la primera.

Variantes del término: En Portugal se verifican variantes "Ç" y "Z" (carraçedo, carrazedo), lo que daría un sonido original en cedilla "ç", que pudo haber derivado en grafías diferentes "carracedo", "carraquedo", "carrasedo" o "carrazedo", dependiendo del idioma al que hubiera sido transcrito.

ORIGEN DEL APELLIDO CARRACEDO

Este apellido es de origen toponimico y etimológicamente autóctono de la Galicia histórica.

Los topónimo Carracedo son muy abundantes en Galicia y norte de Portugal, encontrándose algunos pocos topónimo en la zona de expansión de Galicia durante la Reconquista: León, Zamora, Salamanca, Extremadura y Centro de Portugal. Cabe recordar que la Galicia histórica iba desde el Duero hasta el mar Cantábrico, partiéndose en dos como consecuencia de la independencia de Portugal. También es importante señalar que el Bierzo en cuanto a toponimia se debe considerar zona galaica, al menos en parte.

El termino pudo tener su origen en un único pueblo, siempre que supongamos que desde este se expandió al resto de lugares siguiendo la costumbre tradicional galaica de designar a las personas por la Casa de Origen (de forma similar al uso de "clan" en otras culturas).

Cuando se anotaron los apellidos, en la Edad Media, el apellido Carracedo tendría múltiples orígenes, dado lo generalizado del termino, pues serian tantos como topónimos existieran en aquel momento; pero eso no se contradice con la premisa de un origen único ancestral, dado que seria muy anterior a la constatación de los apellidos.

TRIBU PROBABLE

En gallego la palabra "Carra" es una contracción de "C-Arra", que significaría "castro de Arra" o "casa de Arra", lo que haría referencia a la tribu de los "Arros", de gran extensión en la Galicia Norte.

Si tomamos esto como premisa, la palabra "carrasco" haría alusión a alguna particularidad de algún lugar de la tierra de los Arros.

El origen mas probable del toponimos es el Monte Carracedo dado que esta enclavado en plena zona Arra
(desde As Pontes hasta los Ancares).

ALGUNAS EVIDENCIAS HISTORICAS

Año 982.- Donación del Coto de Carracedo, efectuada por Lucito Lucíndez a los monjes de Samos.

Año 990.- Construcción del Monasterio de Santa María de Carracedo, situado en Carracedelo (León)

CARRASCO Y CARRACEDO EN GALICIA

CARBALLO (Coruña, A) Ardaña (Santa María) Carracedo
CARNOTA (Coruña, A) San Mamede de Carnota (San Mamede) Carracedo, O
CEDEIRA (Coruña, A) Montoxo (San Xiao) Carracedo
CELANOVA (Ourense) Milmanda (Santa Eufemia) Carracedo
CERCEDA (A Coruña) Xesteda (Santa Comba) Carracedo
CORUÑA, A (A Coruña) Elviña (San Vicenzo) Carracedo

ABADÍN (Lugo) Corvite (San Pedro) Carracedos, Os
ABADÍN (Lugo) Graña de Vilarente, A (Sta. Mª Madanela) Carracedos, Os
ANTAS DE ULLA (Lugo), Amarante, (San Martiño) San Martiño do Carrasco
LANCARA (Lugo), Carracedo (San Vicente)

CELANOVA (Ourense) Milmanda (Santa Eufemia) Carracedo
GUDIÑA, A (Ourense), Carracedo da Serra (Santiago)
PEROXA, A (Ourense), Carracedo (Santiago)
VEIGA,A (Ourense), Carracedo (San Miguel)

CAÑIZA, A (Pontevedra) Valeixe (Santa Cristina) Carracedo
ESTRADA, A (Pontevedra) Ribela (Santa Mariña) Carracedo
TUI (Pontevedra), Randufe (Santa María da Guía), Chans do Carrasco, As

Pazo de Ribeira (antes llamado de "Carracedo").

Monte Carracedo (norte de Galicia).

CARRASCO Y CARRACEDO EN EL NORTE DE PORTUGAL

Lugares donde hay topónimos carracedo:

Balança, Terras de Bouro
Bucos, Cabeceiras de Basto
Carrazedo, Bragança
Delães, Vila Nova de Famalicão
Ermelo, Mondim de Basto
Ermida, Vila Real
Mazedo, Monção
Mondim de Basto, Mondim de Basto
Novelas, Penafiel
Ordem, Lousada
Refojos de Basto, Cabeceiras de Basto
São Cosme do Vale, Vila Nova de Famalicão.
Vairão, Vila do Conde

Carrazedo da Cabugueira, Bragado, Vila Pouca de Aguiar
Carrazedo de Montenegro, Carrazedo de Montenegro, Valpaços
Carrazedo do Alvão, Soutelo de Aguiar, Vila Pouca de Aguiar

Carrazeda de Ansiães, Carrazeda de Ansiães, Carrazeda de Ansiães

CARRASCO Y CARRACEDO EN EL RESTO DE ESPAÑA

Carrasco (Salamanca)

Carracedo de Compludo, Ayuntamiento de Ponferrada, en el Bierzo (León).

Carracedo de Monasterio y Carracedelo (León), Ayuntamiento de Carracedelo, en el Bierzo (León).

Monasterio de Santa María de Carracedo (año 990), situado en Carracedelo, en el Bierzo (León).

Carucedo, es la capital del ayuntamiento, situado en el Bierzo (León), donde existe el Lago de Carucedo, fruto de la explotación de las minas de oro por los Romanos en Las Medulas. El termino "carucedo" puede no tener relación con "carracedo", aunque las palabras sean casi idénticas.

Cordal de Carracedo, cerca de Campomanes (Asturias).

Carracedo de Vidriales (Zamora).

Río Carracedo y de Prada (León).

Casas de Carrasco (Jaen).

CARRASCO Y CARRACEDO EN EL RESTO DE PORTUGAL

Topónimos entre o rio Mondego e o rio Douro:

Cedrim, Sever do Vouga
Farminhão, Viseu
Paradela, Sever do Vouga
Pinheiros, Tabuaço

Carrazeda do Vouga, Talhadas, Sever do Vouga

Estudio realizado por Marcelino Somoza en 19-6-2004.
Algunos topónimos de España fueron aportados por D. Salvador Carracedo Benet (Vila-real, Castellón, España).
Las referencias sobre Portugal fueron aportados por D. Carlos da Fonte (Maia, Portugal).
Los topónimos Carracedo de Compludo y Carucedo fueron aportados por D. Roberto Arias Fernandez (Ponferrada, España).